MIKRA BONAJO

da Raymond Carver

1.

Saturdi-posdimeze el vehis al bakerio en la butik-centro. Pos foliumar kayero kun fotografuri di kuki atachita al pagini, el komendis chokolado, la favorato dil puero. La kuko quan el selektis esis ornita per spaconavo e lans-platformo sub blanka stelaro, e planeto ek frostajo altralatere. Ilua nomo, SCOTTY, espelesos per verda literi sub la planeto. La bakisto, plu olda viro kun dika kolo, askoltis tacante kande el informis il ke la puero evos ok yari nexta-lundie. La bakisto portis blanka avantalo bluzatra. Rimeni iris sub lua brakii, cirkum lua dorso ed itere al fronto, ube li sekuresis sub lua pezoza tayo. Il vishis sua manui sur l'avantalo dum askoltar el. Il regardis la fotografuri e lasis el parolar. Il esis pacienta. Il jus arivabis en la laboreyo, ed il esos ibe dumnokte, bakante, ed il ne bezonis hastar.

El donis al bakisto sua nomo, Ann Weiss, e sua telefon-numero. La kuko esos pronta lundi-matine, freshe ek la forno, justatempe por la partio dil puero ta-posdimeze. La bakisto ne esis gaya. Esis nul agreablaji inter li, nur la minima vorto-kambio, la necesa informo. Il deskomfortigis el, ed el ne prizis to. Dum ke il inklinis sur la serveyo tenante krayono, el studiis ilua grosa traiti e questionis su, kad il agis irgo altra dum sua vivo kam esar bakisto. El esis matro triadek-e-tri-evanta, e semblis ad el ke omnu, aparte ulu dil evo dil bakisto - sat olda por esar elua patro - mustas havar filii qui travivis ica specala tempo di kuki ed aniversari-partii. To mustis esar komuna inter li, el pensis. Ma il esis bruska vers el - ne despolita, nur bruska. El cesis esforcar amikeskar kun il. El regardis la dopajo dil bakerio e vidis longa, pezoza ligna tablo kun amaso de aluminia tartuyi unlatere; ed apud la tablo metala kontenilo plena de vakua rastelieri. Esis enorma forno. Radio pleis ruro-westana muziko.

La bakisto finis imprimigar l'informo sur la specala komend-karto e klozis la kayero. Il regardis el e dicis, "Lundi-matine". El dankis il e vehis adheme.

2.

Lundi-matine, l'aniversari-puerulo marchis adskole kun altra puerulo. Li interpasigis paketo de terpomo-tranchi e l'aniversari-puerulo probis saveskar, quon lua amiko intencis donar a lu pro lua aniversario ta-posdimeze. Sen regardar, l'aniversari-puerulo pazis del bordopetro ye interseko e nemediate kolizionis kun automobilo. Il falis sur sua flanko kun sua kapo en la pluvkanalo e sua gambi en la strado. Lua okuli esis klozita, ma lua gambi movis quale il probis klimar ulo. Lua amiko lasis falar la terpomo-tranchi e ploreskis. L'automobilo voyajabis triadek metri cirkume e haltis meze dil strado. La viro konduktanta retroregardis super sua shultro. Il vartis til ke la puero necerte staceskis. La puero kelke shancelis. Il aspektis konfuza, ma nevundita. La viro embragis l'automobilo e forvehis.

L'aniversari-puerulo ne ploris, ma il nek parolis pri irgo. Il ne respondis kande lua amiko questionis lu, quale sentas frapesar da automobilo. Il marchis adheme, e lua amiko duris adskole. Ma kande l'aniversari-puerulo esis heme e naracis pri lo a sua matro - el sidis apud il sur la sofao, tenante ilua manui en sua gremio, dicante, "Scotty, karo, ka vu certe sentas bone, bebeo?" pensante ke el telefonos al mediko omnakaze - il subite jaceskis sur la sofao, klozis sua okuli, e laxeskis. Kande el ne povis vekigar il, el hastis telefonar a sua spozulo en lua laboreyo. Howard imperis el restar kalma, restez kalma, e lore il queris ambulanco por la puero e departis al hospitalo.

Nature, l'aniversari-partio nihiligesis. La puero esis en la hospitalo kun milda sukuseso e sufrante pro shoko. Il vomis, e lua pulmoni inhalis fluido, ekpumpenda ta-posdimeze. Nun il semblis nur profunde dormanta - ma nula komato, Dr. Francis emfazis, nula komato, kande il vidis l'alarmo en l'okuli dil genitori. Ye 11 kloki ta-nokte, kande la puero semble repozis komfortoze pos la multa X-radii e laboratorio-laboro, ed on vartis nur lua veko, Howard livis la hospitalo. Il ed Ann esabis che la hospitalo kun la puero depos la posdimezo, ed il iris adheme dum kelka tempo por balnar e chanjar sua vesti. "Me retrovenos pos horo", il dicis. El kape konsentis. "Bone", el dicis. "Me restos hike." Il kisis elua fronto, e li manue intertushis. El sidis en la stulo apud la lito e regardis la puero. El vartis lua veko e risanesko. Lore el povos laxeskar.

3.

Howard retrovehis del hospitalo. Il vehis tre rapide malgre l'aquoza, tenebroza stradi, ma lenteskis kande il konstatis sua rapideso. Til nun, lua vivo esis glata e kontentiganta - kolegio, mariajeso, plusa kolegi-yaro por l'avancinta grado pri komerco, juniora partenereso che koloko-firmo. Il esis felica e, til nun, fortunoza - il savis to. Lua genitori ankore vivis, lua fratuli e fratino establisabis su, lua kolegi-amiki asumabis sua roli en la mondo. Til nun, il evitabis reala noceso, ta fortesi quin il konocis, qui povus kripligar o kruligar homo se la chanco maleskus, subite turnus. Il eniris sua privata voyo ed enparkigis l'automobilo. Lua sinistra gambo tremeskis. Il sidis dum minuto en l'automobilo e probis racionaligar la nuna situaciono. Scotty frapesis da automobilo, ma il risaneskos. Howard klozis sua okuli e karezis sua vizajo. Il ekiris l'automobilo e marchis til la dompordo. La hundo aboyis en la domo. La telefonilo sonadis dum ke il klefapertis la pordo e serchis la lum-swichilo. Il devis ne livar la hospitalo, il devis ne. "Deo damnez!" il dicis. Il desakrochis la recevilo e dicis, "Me jus eniris la domo!"

"Esas kuko hike quo ne queresis", dicis la voco dil telefonanto.

"Quon vu dicas?" Howard questionis.

"Kuko", la voco dicis. "Dekesis-dolara kuko."

Howard tenis la recevilo an sua orelo, esforcante komprenar. "Me savas nulo pri kuko", il dicis. "Jesu, pri quo vu parolas?"

"Ne respondez a me tale", la voco dicis.

Howard akrochis la telefonilo. Il eniris la koqueyo e varsis kelka wiskio. Il telefonis al hospitalo. Ma la stando dil puero ne chanjis; il ankore dormis e nulo chanjis. Dum plenigar la balneyo, Howard spumizis sua vizajo e razis su. Il jus jaceskis en la balneyo e klozis sua okuli kande la telefonilo risonis. Il ekiris, prenis tuko, e hastis tra la domo dicante, "Stulta, stulta", pro livir la hospitalo. Ma kande il prenis la recevilo e kriis, "Saluto!" la telefonanto tacis. Lore lu riakrochis.

4.

Il riarivis che la hospitalo kelke pos noktomezo. Ann ankore sidis en la stulo apud la lito. El regardis Howard, lore regardis la puero. Lua okuli restis klozita, la kapo ankore bandajizita. Il respiris silence e reguloze. De aparato super la lito pendis botelo de glikoso kun tubo inter la botelo e la brakio dil puero.

"Quale il standas?" Howard dicis. "Quo es ico?" indikante la glikoso e la tubo.

"Imperi da Dr. Francis", el dicis. "Il bezonas nutrivo. Il bezonas mantenar sua forteso. Pro quo il ne vekas, Howard? Me ne komprenas, se il risaneskas."

Howard tushis elua kapo. Il karezis elua hari. "Il risaneskos. Il vekos balde. Dr. Francis es experto."

Pos kelka tempo, il dicis, "Forsan vu devas irar adheme e repozar. Me restos hike. Nur ne tolerez la stranjo qua telefonadas. Akrochez senhezite."

"Qua telefonas?" el questionis.

"Me ne savas, nur ulu kun nulo agenda ecepte telefonar. Vu irez."

El sukusis sua kapo. "No", el dicis, "me restos."

"Vere", il dicis. "Irez adheme, e retrovenez matine. Quon Dr. Francis dicis? Il dicis ke Scotty risaneskos. Ni ne bezonas suciar. Il nur dormas nun, nur to."

Flegisto eniris. El iris a la lito. El prenis lua sinistra brakio e tenis la karpo, trovis la pulso e konsultis sua horlojeto. El lasis la brakio e skribis sur planketo atachita a la lito.

"Quale il standas?" questionis Ann. El sentis la manuo di Howard sur sua shultro.

"Il es stabila", la flegisto dicis. Lore el dicis, "La mediko balde retrovenos. Il nun vizitas cirkum la hospitalo."

"Me dicis ke forsan el volos irar adheme e repozar", Howard dicis. "Pos ke la mediko vizitos", il dicis.

"El povus", la flegisto dicis. "Me opinionas ke vi amba povus, se vi volas." La flegisto esis granda Skandinaviana muliero kun blonda hari. El parolis kun acenteto.

"Ni vartos la mediko", Ann dicis. "Me volas parolar kun la mediko. Me kredas ke il devas ne dormadar tale. Lo ne es bona signo." El movis sua manuo a sua okuli e kelkete kap-inklinis. Howard tenis elua shultro, lore movis sua manuo ad elua kolo.

"Dr. Francis arivos pos kelka minuti", la flegisto dicis. Lore el ekiris la chambro.

5.

Howard regardis sua filiulo unesmafoye, lua mikra pektoro lente acensis e decensis sub la kovrili. Unesmafoye depos la minutachi pos ke Ann telefonis a lua kontoro, il vere pavoreskis. Il sukusis sua kapo. Scotty risaneskas, ma vice dormar heme en sua lito, il esis en hospitalo kun kapo bandajizita e tubo en sua brakio. Ma ca helpon il bezonis nun.

Dr. Francis eniris e salutis Howard. Ann levis su ek la stulo. "Doktoro?"

"Ann", il dicis. "Ni unesme kontrolez lua stando", la mediko dicis. Il stacis apud la lito e kontrolis la pulso dil puero. Il apertis un okulo, lore l'altra. Howard ed Ann stacis apud la mediko e spektis. Lore la mediko askoltis la kordio e pulmoni dil puero per stetoskopo. Il presis l'abdomeno. Fine il studiis la charto atachita a la lito. Il notis la kloko, skribis sur la charto, lore regardis Howard ed Ann.

"Doktoro, quale il standas?" Howard dicis. "Quo es la problemo, exakte?"

"Pro quo il ne vekas?" Ann dicis.

La mediko esis belulo kun granda shultri e sunbruna vizajo. Il portis blua vestaro, strioza kravato ed ivora paramento-butoni. Lua griza hari aspektis quale il jus venis de koncerto. "Il standas bone", la mediko dicis. "Nulo grava, ma il povus standar plu bone, me kredas. Ma il risaneskas. Tamen, me volas ke il vekez. Il devas vekar balde." La mediko ri-regardis la puero. "Ni savos plu multo pos du hori, kande ni havos la rezulti di plusa probi. Ma il standas bone, kredez me, ecepte la ruptureto dil kranio."

"Ho no", Ann dicis.

"E sukuseso, quale me dicis. Nature, vu savas ke il sufras pro shoko", la mediko dicis. "Kelkafoye on vidas to kaze di shoko. Ica dormado."

"Ma kad il eskapis reala danjero?" Howard dicis. "Vu dicis ke esas nula komato. Vu ne referas ico kom komato, do - ka, doktoro?" Howard vartis, regardante la mediko.

"No, me ne volas referar ol kom komato", la mediko dicis. "Il nur profunde dormas. Lo es restauriva demarsho dal korpo ipsa. Il eskapis reala danjero, certe yes. Ma ni savos plu multo kande il vekos e ni havos plusa rezulti", la mediko dicis.

"Ol es komato", Ann dicis. "Ulsence."

"Ol ne ja es komato, exakte", la mediko dicis. "Me ne volas referar ol kom komato, ne ja. Il sufras pro shoko. Kaze di shoko, casorta reakto es sat frequa; lo es provizora reakto a korpala traumato. Or, komato es profunda, duranta nekoncio, quo povus durar dum dii, o mem semani. Scotty ne es ibe, segun nia savo. Me es certa ke lua stando pluboneskos ante matino. Ni savos plu multo kande il vekos, balde. Nature, vi darfas restar hike o irar adheme. Livez la hospitalo dum kelka tempo se vi volas. Me savas ke co ne es facila." La mediko regardis la puero, lore turnis ad Ann e dicis, "Ne suciez, matreto. Kredez me, ni agas omno posibla. Ni nur bezonas kelka tempo." Il adiis li ed ekiris la chambro.

6.

Ann tushis la fronto dil puero. "Adminime il ne febras", el dicis. Lore el dicis, "Deo, il sentas tante kolda. Howard? Kad il devas sentar tale? Sentez lua kapo."

Howard sentis lua fronto. "Me kredas ke il devas sentar tale nun", il dicis. "Il sufras pro shoko, ka ne? Ton la mediko jus dicis. Il dicabus ulo se Scotty ne standus bone."

Ann movis a sua stulo e sideskis. Howard sideskis en l'apuda stulo. Li interregardis. Il volis certigar el, ma il anke timis. Il prenis elua manuo e pozis ol en sua gremio, e co sentigis il plu bona. Il presis e tenis elua manuo. Li sidis tale, tace regardante la puero. Fine, el forprenis sua manuo.

"Me pregis", el dicis. "Me kredis ke me obliviis quale pregar, ma me rimemoris. Me nur bezonis klozar mea okuli e dicar, "Voluntez Deo, helpar ni - helpar Scotty" e lo cetera esis facila. La vorti venis. Forsan se vu pregus, anke", el dicis ad il.

"Me ja pregis", il dicis. "Me pregis ica-posdimeze - hiere posdimeze, me intencas - pos ke vu telefonis, dum vehar al hospitalo. Me pregis", il dicis.

"Bone", el dicis. Unesmafoye el sentis ke li kunsufris. El subite konstatis ke, til nun, nur el e Scotty sufris. El ne admisis Howard, malgre ke il bezonesis.

La flegistino envenis e kontrolis la pulso dil puero e la fluo del botelo pendanta super la lito.

7.

Pos horo, altra mediko envenis. Il anuncis su kom Parsons, de Radiologio. Il havis labi-barbo. Il portis westana kamizo e *jinzo.

"Ni prenos il por facar plusa imaji", il dicis a li. "Ni bezonas facar plusa imaji, e ni volas facar *skano."

"Quo?" Ann dicis. "Ka skano?" El stacis inter la nova mediko e la lito. "Me kredis ke vi ja facis omna X-radii."

"Regretinde ni bezonas plusi", il dicis. "Ne alarmesez. Ni nur bezonas plusa imaji, e ni volas facar cerebro-skano."

"Ho Deo", Ann dicis.

"Lo es perfekte normala procedo talakaze", la nova mediko dicis. "Ni nur bezonas saveskar certe pro quo il ne ja vekis. Lo es normala medicinala procedo. Ni prenos il pos kelka minuti", la mediko dicis.

Pos kelka tempo, du portisti envenis la chambro kun kamilo. Li esis griza-hara, bruna-pela viri en blanka uniformi, e li interparolis en stranjera linguo dum desatachar la puero del tubo e movar il de la lito adsur la kamilo. Lore li prenis il ek la chambro. Howard ed Ann eniris la sam elevatoro. Ann klozis sua okuli kande l'elevatoro decenseskis. La portisti stacis apud la kamilo, unfoye un komentis al altra en lia propra linguo.

Plu tarde tamatine, kande la suno lumizeskis la fenestri en la varteyo dil X-radio-fako, on retroportis la puero a lua chambro. Howard ed Ann acensis en l'elevatoro kun il, e riasumis sua plasi apud la lito.

8.

Li vartis totadie, ma la puero ne vekis. Foye, un ek li livis la chambro por irar al kafeerio e drinkar kafeo e lore, quale subite sentar kulpoza, ekiris la kafeerio e hastis al chambro. Dr. Francis rivizitis taposdimeze e riexamenis la puero, e livis pos informar li ke il risaneskas e povos vekar balde. Flegistini vizitis de tempo a tempo. Lore yunino de la laboratorio eniris. El portis blanka bluzo e pantalono e pleto de kozeti. Tace, el extraktis sango ek la brakio dil puero. Howard klozis sua okuli kande el enpulsis l'agulo.

"Me ne komprenas ico", Ann dicis al muliero.

"Imperi dal mediko", la yunino dicis. "Me obedias imperi. On dicas, extraktez lu, me extraktas. Pro quo il sufras? Il es karo."

"Il frapesis da automobilo", Howard dicis. "Frapo-e-forveho."

La yunino regardis la puero e livis la chambro.

"Pro quo il ne vekas?" Ann dicis. "Howard? Me volas respondi de ca homi."

Howard tacis. Il sideskis en la stulo. Il regardis sua filiulo e lore klozis sua okuli e dormeskis.

Ann marchis al fenestro ed ekregardis al parkeyo. Esis nokto, ed automobili envehis kun lampi lumifanta. El savis en sua kordio ke lia situaciono esis nun grava, desfacila. El timis. El vidis granda automobilo haltar e muliero portante longa kapoto eniris ol. El volis esar ta muliero e ke ulu transportez el de hike ad altra loko, ube el trovos Scotty vartante el kande el ekiros l'automobilo, pronta dicar "Mama" ed embracesar da el.

9.

Pos kelka tempo, Howard vekis. Il regardis la puero. Lore il levis su ek la stulo ed iris stacar kun el ye la fenestro. Li amba ekregardis al parkeyo. Li tacis. Ma li semble intersentis nun, quale la sucio diafanigis li perfekte naturale.

La pordo apertis e Dr. Francis eniris. Il portis diferanta vestaro e kravato. Il aspektis quale il jus razis su. Il examenis la puero. "Il devis ja vekar. Esas nula bona kauzo di co", il dicis. "Ma ni es konvinkita ke il eskapis danjero. Ni nur sentos plu bone kande il vekos. Esas absolute nula kauzo pro quo il ne vekos. Tre balde. Ho, lua kapo doloregos lore, certe. Ma omna lua signi es bona. Li es tote normala."

"Ka komato, do?" Ann dicis.

La mediko karezis sua glata vango. "Ni nomizos ol komato, til ke il vekos. Ma vi mustas esar fatigita. Ico es desfacila. Me savas lo. Vi darfas irar manjar", il dicis. "Lo helpus vi. Me instalos flegisto hike se to helpus vi. Irez manjar."

"Me ne povus manjar", Ann dicis.

"Agez lo necesa, nature", la mediko dicis. Omnakaze, me volis informar vi ke omna signi es bona, la probi es negativa, montris nulo, e kande il vekos il risaneskos."

"Danko, doktoro", Howard dicis. La mediko frapetis la shultro di Howard ed ekiris.

"Un ek ni devas irar adheme e kontrolar", Howard dicis. "Slug bezonas nutrivo, exemple."

"Telefonez a vicino", Ann dicis. "Telefonez a le Morgan. Irgu nutros hundo se on pregas lu."

"Bone", Howard dicis. Pos kelka tempo il dicis, "Karo, pro quo vu ne agez lo? Pro quo vu ne irez adheme e kontrolez, lore retrovenez? Lo helpos vu. Me restos hike. Serioze", il dicis. "Ni bezonas mantenar nia forteso nun. Ni volos esar hike dum kelka tempo mem pos ke il vekos."

"Pro quo vu ne irez?" el dicis. "Nutrez Slug, nutrez vu."

"Me ja iris", il dicis. "Me absentesis dum exakte un horo e dekekin minuti. Vu irez adheme dum horo e freshigez vu. Lore retrovenez."

El probis pripensar lo, ma esis tro fatigita. El klozis sua okuli e riprobis. Pos kelka tempo, el dicis, "Forsan me ya iros adheme dum kelka minuti. Forsan se me ne sidas regardante il omnasekunde, il vekos e risaneskos, ka? Forsan il vekos se me ne esos hike. Me iros adheme e balnos e metos fresha vesti. Me nutros Slug. Lore me retrovenos."

"Me restos hike", il dicis. "Vu irez adheme, karo. Me vigilos hike." Ilua okuli esis sangoza e mikra, quale il drinkabis alkoholaji. Lua vesti esis faldita. Lua barbo kreskis. El komprenis ke il volis esar sola dum kelka tempo, ne bezonar parolar pri sua sucio. El prenis sua burso ed il helpis el metar sua kapoto."

"Me ne absentesos longe", el dicis.

"Nur sidez e repozez dum kelka tempo heme", il dicis. "Manjez. Balnez. Lo helpegos vu, vere", il dicis. "Ni probez ne suciar. Vu audis to quon Dr. Francis dicis."

A Parti 10-18 >>>

Raymond Carver, 'Short Cuts' (1993)


Retro al Ido-indexo

James Chandler 16-dec-04